مجازات فروش مال غیر چیست؟

فروش مال غیر چیست؟

انتقال مال غیر عبارت است از: انتقال نامشروع و غیرقانونی هر قسم مال متعلق به غیر عیناً یا منفعتاً توسط اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی به دیگری با سوء نیت، سبق تصمیم و تمهید مقدمات قبلی در قالب عقود به منظور به دست آوردن منافع مادی به نحو من غیر حق.
در ماده یک قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر نیز تعریفی از انتقال مال غیر قرار داده است براساس این ماده: هرکس که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحا عیناً یا منفعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند، کلاهبردار محسوب کرده است. انتقال‌گیرنده که در حین معامله عالم به عدم مالکیت انتقال‌دهنده باشد نیز مشمول مجازات راجع به انتقال مال غیر می‌شود.
فروش مال غیر با معامله فضولی متفاوت است زیرا در معامله فضولی فرد مال دیگری را برای او به فروش می رساند در حالی که در فروش مال غیر فروشنده  مال غیرخود را مالک معرفی می کند.

ارکان جرم فروش مال غیر

برای تحقق هر جرمی احراز سه رکن قانونی، مادی و معنوی لازم و ضروری است و در صورت نبود هریک از این آنها وقوع جرم منتفی می باشد.

رکن قانونی فروش مال غیر

ماده 2 قانون مجازات اسلامی مربوط به اصل قانونی بودن جرایم و مجازات هاست به این معنا که تا زمانی که قانونگذار عملی را جرم نداند قابل مجازات نمی باشد در خصوص انتقال مال غیر رکن قانونی آن قانون انتقال مال غیر می باشد که این عمل را جرم انگاری کرده و برای ان مجازات کلاهبردار را تعیین نموده است.

رکن مادی فروش مال غیر

آن قسمت از جرم که نمود و ظهور بیرونی و خارجی دارد، رکن مادي جرم به حساب می آید.  برای اینکه جرم انتقال مال غیر رخ دهد نیاز به انجام فعل مادی مثبت می باشد که همان انتقال هست که در قالب بیع ،هبه یا صلح ممکن است محقق شود . آنچه مهم است این است که فعل مادی انتقال رخ بدهد هر چند که شرایط اصلی صحت معامله برقرار نباشد یا قبض و اقباضی صورت نگیرد.

رکن معنوی فروش مال غیر

رکن معنوی درونی می باشد و جنبه بیرونی ندارد و مراد نیت مرتکب از انجام انتقال مال غیر می باشد که دارای دو رکن سوءنیت عام و خاص می باشد:
الف : سوء نیت عام
یعنی مرتکب عالمانه و آگاهانه فعل مادی را انجام دهد.
ب : سوء نیت خاص
یعنی مرتکب قصد ورود ضرر به مالک را داشته باشد ،یعنی در واقع  قصد نتیجه را داشته باشد.

اشخاص معامل یا متعامل در فروش مال غیر

فروش مال غیر به شکل معامله باعث انتقال عین مال یا منفعت به دست آمده از آن می شود. به انتقال دهنده  این معامله عنوان معامل یا متعامل گفته می شود که در هر دو صورت شخص مرتکب جرم شده است.شخص معامل ممکن است عین مال غیر و یا حتی منافع مال غیر را به دیگری واگذار کند آنچه اهمیت دارد این است که مال غیر را بدون مجوز قانونی و اجازه مالک منتقل کرده است.

شرایط انتقال مال غیر

برای اینکه انتقال مال غیر رخ دهد و عمل انجام گرفته جنبه کیفری داشته باشد می بایست انتقال صورت گرفته واجد شرایط ذیل باشد:

1. معامل دارای سوءنیت عام باشد به این معنا که عالمانه و عامدانه مال غیر را منتقل کند.
2. آنچه انتقال دهنده به دیگری منتقل می کند عین یا منفعت مال باشد.
3. معامل مال غیر را به عنوان مال خود معرفی کند و قصد ضرر به مالک را داشته باشد.

فروش مال غیر در اموال مشاع

اموال یا مشاع هستند یا مفروز ، اموال مشاع اموالی هستند که دارای چند مالک بوده و مشترک بین آنها می باشد.حال سوال این است که فروش مال غیر در اموال مشاع چگونه است؟مقصود این است که مالک مشاع علاوه بر سهم خود سهم سایر شرکا را بدون اجازه آنها منتقل کند در این صورت نیز جرم انتقال مال غیر محقق است چون مال دیگری منتقل شده است.
 در مقابل فروش مال غیر ، معامله معارض وجود دارد که براساس  117 قانون ثبت :فروش مال مشاع در صورتی که در مرحله اول با سند عادی به شخصی و سپس در مرحله دوم فروش آن با سند رسمی به شخص دیگر صورت بگیرد، در این حالت مورد از مصادیق معامله معارض خواهد بود در معامله معارض معامله دوم حتما باید با سند رسمی باشد.
نکته: در معامله معارض فروشنده ابتدا مالک مال بوده است ولی با انتقال به دیگری مجد مال را به نفر دوم منتقل کرده است در حالی که در فروش مال غیر مال اصولا متعلق به فروشنده نمی باشد.

فروش مال غیر خودرو

خودرو جزءاموال منقول است به این معنا که نقل آن مستلزم خرابی مال نمی شود و در مقابل اموال منقول ،اموال غیر منقول مثل خانه قرار می گیرد.در صورتی که منتقل خودروی دیگری را (مال غیر را) منتقل کند در صورتی که انتقال گیرنده از این موضوع آگاه باشد معاون جرم محسوب می شود .
نکته: مالک خودرو باید ظرف یک ماه طی اظهارنامه مالکیت خود را به اطلاع خریدار برساند وگرنه او نیز مجرم بوده و معاون جرم می باشد.

نحوه اثبات مالکیت در فروش مال غیر

اثبات مالکیت فروش در مال غیر به این معنا است که صاحب اصلی ملک فروخته شده چگونه می‌تواند ملک خود را پس گرفته و از فروشنده شکایت کند؟ برای این اگر لازم است که مالک به تنظیم شکواییه بپردازد و سند مالکیت را به عنوان دلیل  و مستند ضمیمه کند، در صورتی که سند مالکیت رسمی باشد از قوت بالاتری برخوردار می باشد ولی این به معنای عدم ارزش سندعادی نمی باشد.

 مراحل شکایت از فروشنده مال غیر

در صورتی که مالک از وقوع معامله آگاه شود می بایست سریعا  به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نموده و نسبت به تنطیم شکواییه اقدام کند و مدارک و مستندات خود را پیوست شکواییه نماید و نسبت به ثبت شکایت در سامانه ثنا اقدام کند.

خسارت فروش مال غیر

در صورتی که فردی مال غیر را به فروش برساند مالک مال می تواند علاوه برتعقیب کیفری و مجازات مرتکب ، جبران ضرر و زیان خود را به عنوان مدعی خصوصی تا  قبل از ختم دادرسی از دادگاه طلب کند.
نکته: شرط حق مطالبه خسارت فروش مال غیر زمانی برای مالک اصلی و خریدار وجود خواهد داشت که ناآگاه و بی اطلاع از ارتکاب و وقوع جرم باشند.

مجازات فروش مال غیر

مجازات فروش مال غیر براساس ماده 1 قانون مجازات انتقال و فروش مال غیر مشخص شده است.براساس ماده یک قانون مجازات در ارتباط با انتقال و فروش مال غیر مصوب پنجم فروردین 1308: کسی که مال غیر را باعلم به اینکه مال غیر است به نحوی از انحا عینا یا منفعتا بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند،کلاهبردار محسوب می شود. براین اساس فروشنده مال غیر براساس قانون تشدید مجازات مرتکبینارتشا،اختلاس و کلاهبرداری مصوب 1367 ، به مجازات کلاهبردار یعنی حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده و رد مال به صاحبش محکوم می شود  و اگر مرتکب از کارکنان دولت باشد به انفصال ابد از خدمات دولتی نیز محکوم خواهد شد. در صورت تخفیف مجازات مجازات تخفیف یافته نباید کمتر از یک سال باشد.

تفاوت فروش مال غیر با معامله فضولی

معامله فضولی با فروش مال غیر این تفاوت را دارد که فروشنده فضولی مال دیگری را بدون اجازه او منتقل می کند اما نه اینکه مثل فروش مال غیر ،مال را به نام خود جابزند.براساس قانون مدنی معامله فضولی غیرنافذ می باشد به این معنا کع اگر مالک موافقت نماید نافذ می باشد و تصمیم نهایی با مالک است.
اما انتقال مال غیر به معامله ای گفته می‎شود که شخص بدون اذن و اجازه و با معرفی کردن خود به عنوان مالک  مال دیگری را به قصد کسب منفعت برای خود و ضرر رساندن به مالک اصلی منتقل می کند. 
نکته: با توجه به مواد  674 و 304 قانون مدنی : در معامله فضولی شخص فضول یا از شخص اصیل وکالت داشته و از حد اختیارات خود  خارج گردیده یا اینکه خود را محق می دانسته  پس قصد اضرار اصیل را ندارد و به نفع خویش عمل نمی کند.ولی در فروش مال غیر شخص عمدا و به قصد ضرر دیگری معامله می کند  و خود را به جای اصیل معرفی می کند تا سود ببرد.

سخن پایانی

انتقال مالی غیر دارای اهمیت ویژه ای از نظر قانونگذار بوده است به همین دلیل آن را جرم دانسته و برای آن مجازات کلاهبردار را  تعیین نموده است.انتقال مال غیر ممکن است به صورت فروش یا اجاره باشد آنچه مهم است انتقال مال دیگری بدون رضایت مال و جا زدن آن به عنوان مال خود جهت ورود ضرر به مالک اصلی می باشد بنابراین انتقال مال دیگری اگر بدون قصد انتفاع و به عنوان نیابت باشد معامله فضولی بوده و متفاوت از انتقال مال غیر است.